نوشتار متخصص پزشكی خانواده؛
الزامات، فرصت ها و تهدیدها در اجرای پزشکی خانواده
دکتر میوه: یک متخصص پزشکی خانواده، پیرامون الزامات، فرصت ها و تهدیدها در اجرای تمام عیار پزشکی خانواده مطابق قوانین بالا دستی، نکاتی را متذکر شد.
به گزارش دکتر میوه به نقل از مهر، ابراهیم نوری گوشکی، متخصص پزشکی خانواده در نوشتاری به سابقه طولانی برنامه پزشکی خانواده در کشور و فرصت ها و تهدیدهای اجرای این برنامه پرداخته است. مقدمه گذشت بالاتر از ۲۰ سال از قوانین توسعه کشور و نتایج آن در اجرای برنامه پزشکی خانواده برای سلامت مردم کشورمان بیان کننده نوعی شکست در سازماندهی نظام سلامت در ایران است. قسمتی از منابع مالی و انسانی در این دوره به نام پزشکی خانواده، یا مصرف شده یا لطمه دیده اند و آن چه امروز همچنان در دست ماست همان هزینه های کمر شکن و سرسام آور سلامت بر دوش مردم است که پای و نای رفتن در مسیرهای پر پیچ وخم درمان را مشکل تر نموده است. سوال مهم این است که چه چیزی کم بود که ما با وجود صرف منابع مالی و انسانی طی ۲۰ سال هنوز نتوانسته ایم قدمهای اجرائی و اصولی پزشکی خانواده را با سرعت مناسب طی نماییم و همانند کشورهایی چون ترکیه، سنگاپور، چین و… امروز موقعیت مناسب تری در اجرای تمام عیار پزشکی خانواده داشته باشیم؟ در پاسخ به این پرسش می توان به تحلیل های فراوانی که تا حالا ارائه شده است اشاره کرد: عدم مشارکت نخبگان، نبود نهاد با ثبات در سیاست گزاری کلان سلامت، عدم مشارکت دستگاههای مختلف در اجرای برنامه، ضعف در حل تعارض منافع، واقعی نشدن تعرفه های خدمات سلامت، آموزش و فرهنگ رسانی ناکافی به مردم و ارائه کنندگان سلامت، نبود نیروی انسانی کافی و متخصص در صف و ستاد، تجمیع نشدن صندوق های بیمه ای و نظام مالی ناپایدار و توجه نکردن به نیازهای واقعی مردم در چرخه ارائه خدمات سلامت و…، را به عنوان عوامل اصلی اجرائی نشدن یکپارچه پزشکی خانواده در ایران ذکر کرد. در هر حال بارها و بارها تریبون ها، نمایندگان، متخصصین، صاحبان فن، دلسوزان، رسانه ها ذکر کرده اند که بدون تحول لازم در کیفیت ارائه خدمات سلامت و سطح بندی و توجه به نیازهای مردم در چرخه درمان با هزینه های سرسام آور سلامت نمی توان هیچ امیدی به تحولات در توسعه نظام سلامت داشت، حتی اگر منابع باقیمانده ارزشمندمان را نیز صرف آن نماییم. به همین دلیل رییس محترم جمهور و وزیر بهداشت دولت چهاردهم با عزم و اراده مصمم و نگاه جامع محور و نه فردی ضمن تقویت و توسعه نظام شبکه های بهداشتی درمانی کشور، مصمم شده است که پزشکی خانواده را بر همان بستر با استفاده از ظرفیت علمی و اجرائی تمامی نخبگان و دلسوزان و مشارکت موافقان و مخالفانش با رویکرد سلامت محوری بصورت کامل اجرا نماید. پزشکی خانواده پزشکی خانواده نوعی از طبابت است که در آن پزشکان خانواده بصورت مستقیم با خانواده ها در تماس هستند و مراقبت های اولیه را بر عهده دارند. پزشکی خانواده سبب دسترسی ساده به خدمات بهداشتی درمانی اولیه و پرونده پزشکی بیماران، اطلاع بیماران از پرونده سلامت خود و صرفه جویی در زمان دریافت خدمات پزشکی می شود. به صورتی که برمبنای آمارهای جهانی اگر دولت، مردم و ارائه دهندگان خدمت همگام باشند و اجرای صحیح برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع توسط متخصصان و نخبگان این برنامه صورت گیرد با استفاده از ۱۰ درصد از کل هزینه های فعلی، ۹۰ درصد مشکلات سلامت قابل حل بوده و این بطورکامل در جهت اقتصاد سلامت و کاهش هزینه ها است. پزشکی خانواده به واقع روشی است که سال ها است کارآیی آن در خیلی از کشورهای جهان با هدف مسئولیت پذیری ارائه دهندگان و گیرندگان خدمت در راستای جلوگیری از عوامل خطر و کنترل تقاضای القایی، به اثبات رسیده است. کاهش مصرف دارو و آنتی بیوتیک ها (سرانه مصرف در ایران ۴ برابر میانگین جهانی است) و کاهش هزینه درمان در مقابل بیماری هایی مزمن مانند دیابت و فشار خون به لحاظ کاهش موارد بروز بیماری یا عوارض آن، نتایج اثبات شده ای هستند که منجر به افزایش راندمان منابع بویژه در صنعت بیمه شده است. نظام ارجاع با هدف محدود کردن مراجعه مستقیم بیمار به متخصصین، مصرف منابع بیمه ای را محدود می کند که برای خیلی از شهروندان خوشایند نمی باشد و آنرا به عنوان عارضه این تکنیک می دانند. این امر از طرفی منجر به محدود شدن فعالیت ارائه دهندگان خدمت خواهد شد (به ازای هر ۱۵۰۰ نفر تا ۶۰۰۰ نفر یک پزشک خانواده) که به مذاق برخی پزشکان تازه فارغ التحصیل نیز خوش نمی آید. از سویی با عنایت به روشی که هم اکنون وجود دارد رفتن به متخصصان زیر پوشش بیمه ای و آزاد است و در صورتیکه این محدودیت (نظام ارجاع) اعمال شود مراجعه خارج از نظام ارجاع هزینه های بسیار زیادی را برای افرادی خواهد داشت که از یک پزشک نتیجه مورد نظر را نگرفتند و بالاجبار به متخصصین آزاد و بیمارستان های خصوصی آزاد مراجعه می کنند و مجبورند هزینه ها گزاف تری نسبت به امروز پرداخت نمایند البته برای دهک بالا این مورد قابل تحمل است، در حالیکه برای ۴ دهک پایین این مورد سخت و برای ۵ دهک پایین هزینه ها کمر شکن خواهد بود و عدالت در دسترسی سلامت را زیر سوال خواهد برد چونکه نقطه حساس مردم در مقابل بیماری ها و حوادث هزینه های درمان و دارو است که منجر به افزایش نارضایتی بالاتر از پیش خواهد گردید. مگر این که مدلی از پزشکی خانواده اجرا شود که بتواند این موضوعات را کنترل نماید. ازاین رو پزشکی خانواده و نظام ارجاع می بایست یک سیستم کنترل داشته باشد. امید است که با همت و درایت نخبگان، متخصصین فن و سیاستگذاران و همت و اراده بلند دولت وفاق ملی در اجرای قوانین توسعه و سیاست های رهبری، بتوانیم به بهترین شکل ممکن این مهم را اجرائی نمائیم. الزامات اجرای تمام عیار برنامه - راه اندازی نظام باثبات ساختاری پزشکی خانواده در رأس دولت - شناسایی و سازماندهی منابع موجود برای تامین زیر ساخت های مورد نیاز - تعیین اهداف اجرای برنامه، راهکار ها و استراتژی های مربوطه با تعیین جدول زمانبندی و محل اجرای آن - تعیین ساز و کاری برای کارایی نظام مدیریت اطلاعات و داده های سلامت - تدوین نظام مالی پایدار برای اجرای برنامه و تجمیع صندوق های بیمه ای پایه کشور - بستر سازی فرهنگی کافی بین عموم مردم و ارائه دهندگان خدمت - بازبینی و بروزرسانی بسته خدمات تعریف شده در عرصه پزشکی خانواده - مشارکت حداکثری بخش خصوصی، خیریه و … در اجرای پزشکی خانواده - برآورد و برنامه ریزی برای تامین بموقع منابع مالی و انسانی - هماهنگی و همکاری با تمامی سازمان های درگیر در اجرای برنامه شامل حوزه های درون و برون سازمانی - استفاده از پتانسیل بالاتر از ۲۰۰ انجمن علمی گروه پزشکی به عنوان بازوی اصلی اجرای برنامه - تقویت، توسعه و تکمیل ساختار شبکه های بهداشتی درمانی کشور - تقویت، توسعه و تکمیل ساختار آموزشی کشور برای تربیت پزشک - تامین زیر ساخت نرم افزاری و سامانه های کاربردی برای اجرای الکترونیک پرونده سلامت در قالب نظام رگولاتوری اپراتوری - آموزش پزشکان خانواده با رویکرد مدیریت مراقبت و درمان و ترویج مراقبت شخصی، همه‌جانبه و مستمر از فرد در قالب خانواده و جامعه - آموزش و توانمند سازی سایر نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای تمام عیار برنامه - تدوین نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد برای اختصاص منابع ملی پزشکی خانواده - طراحی نظام پایش و ارزشیابی عملکرد بگونه ای که داده ها مورد نیاز نظام پرداخت عملکردی را تامین نماید (رضایت سنجی و راستی آزمایی) تهدیدات -نبود ساختار تشکیلاتی مصوب برای گروه پزشکی خانواده در ستاد ملی وزارت بهداشت -مجزا بودن گروه پزشک خانواده به عنوان یک برنامه از گروه ساختار گسترش شبکه های بهداشتی درمانی در عرصه معاونت بهداشت -کمبود نیروی انسانی مجرب، مرتبط و آشنا به ساختار شبکه های بهداشتی درمانی و پزشکی خانواده در صف و ستاد بویژه در ستاد ملی بمنظور اجری صحیح طرح و پاسخگویی به موقع. - اجرای عجولانه برنامه پیش از تامین زیر ساخت های لازم - اعمال سلایق شخصی و اختلاف نظرها به دور از تجربیات نخبگان، مدلهای موفق جهانی و بومی شده و مؤثر در اجرای برنامه - عدم استفاده از پتانسیل انجمن های علمی گروه پزشکی به عنوان بازوی اصلی اجرای برنامه - کمبود پزشک خانواده دوره دیده بمنظور اجرای صحیح برنامه و پاسخگویی به موقع. - تکمیل نبودن ساختار گسترش شبکه های بهداشتی درمانی کشور - کمبود زیر ساخت لازم برای اجرای تمام عیار برنامه پزشکی خانواده - ناکافی بودن زیر ساخت نرم افزاری و سامانه های کاربردی برای اجرای الکترونیک پرونده سلامت - کارایی پایین نظام مدیریت اطلاعات سلامت و عدم ارتباط مناسب بین سامانه های مختلف (سیب، ناب، سینا، …) سطح یک با سطوح دو و سه در قالب نظام رگولاتوری –اپراتوری - بستر سازی فرهنگی ناکافی بین عموم مردم و ارائه دهندگان خدمت - مشارکت پایین بخش خصوصی در طرح های فعلی پزشکی خانواده - پایین بودن مشارکت مردم و نبود ساختار مشخص در تربیت رابطین سلامت -نبود نظام مالی پایدار و منظم در عرصه پزشکی خانواده -ناکافی بودن بسته خدمات تعریف شده و بروز رسانی شده در عرصه پزشکی خانواده -کمبود منابع اعتباری سازمان های بیمه گر - تجمیع نشدن صندوق های بیمه ای پایه کشور فرصت های موجود برای اجرای برنامه پزشکی خانواده: -اراده و عزم جدی دولت و مجلس برای اجرای یکپارچه پزشکی خانواده -تهیه و تدوین پیش نویس اولیه مدل اجرای پزشکی خانواده - اشتغال فعلی بالاتر از ۲۰ هزار نفر پزشک، ماما و سایر نیروی انسانی مورد نیاز در طرح روستایی و شهری فارس و مازندران -اجرای بالاتر از ۲۰ سال طرح بیمه روستاییان و عشایر در مناطق روستایی و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر -فعالیت ۲۰۰ انجمن علمی گروه پزشکی و استفاده از پتانسیل آنها برای اجرای هر چه بهتر برنامه -وجود بالاتر از ۲۲۰ متخصص پزشکی خانواده در نظام سلامت مشکلات جاری طرح ۰۲ فارس و مازندران فعلی -مشکلات عدیده اجرای نسخه ۰۲ شهری در فارس و مازندران و اعتراضات مراقبین و پزشکان شاغل در طرح -تاخیر طولانی مدت در پرداخت حقوق و مزایا به مراقبین سلامت در نسخه ۰۲ و مصوبات ستادهای اجرائی -عدم رشد متناسب سرانه پزشک و مراقب در نسخه ۰۲ متناسب با هزینه های اقتصادی و تورم سالانه. -نبود عزم و اراده کافی برای ادامه، بازبینی یا پایان دادن به طرح ۰۲ فارس و مازندران به شیوه اجرائی فعلی. -عدم اختصاص بموقع اعتبارات مصوب بمنظور پرداخت منظم به اعضاء تیم سلامت شاغل در پزشکی خانواده طرح های فعلی بیمه روستایی و ۰۲ فارس و مازندران مشکلات جاری طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی: - نبود آیین نامه مشخص در مورد موضوعات فنی در رابطه با طرح و سلیقه ای عمل نمودن در موارد مختلف. - افزایش کم، ناقص و ناکافی در پرداختی به پزشکان و ماماهای طرح بیمه روستایی - نبود ساز و کار مشخص، دقیق، منطقی و بموقع در مورد افزایش اعتبارات پزشکان و سایر اعضاء تیم سلامت در تقابل با افزایش تعرفه های درمانی و بیمه ای -وجود پزشکان طرحی، پیام آور بهداشت و قراردادی در طرح بیمه روستایی که منجر به ورود و خروج قابل توجه پزشکان در مراکز مجری طرح به علت ورود به دوره دستیاری، مهاجرت و…، در سالهای اخیر و اختلال در روند خدمات و شناسایی جمعیت زیر پوشش شده است. - نبود ساز و کار مالی و فنی مشخص در تحلیل هزینه کرد دانشگاه های علوم پزشکی کشور برمبنای سهم اعتبارات در نظر گرفته شده و بررسی دقیق هزینه کرد در محل سر فصل های مشخص شده -عدم تامین بموقع منابع مالی و اختصاص کامل اعتبارات طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی از محل صندوق بیمه روستایی و یک درصد مالیات بر ارزش افزوده - نبود تحلیل کارشناسی دقیق و مستند بر تعدیلات ناشی از خدمات ناقص یا ارائه نشده به جمعیت روستایی و شهری زیر ۲۰ هزار نفر زیر پوشش برنامه -عدم اختصاص بموقع اعتبارات مصوب بمنظور پرداخت منظم به اعضاء تیم سلامت شاغل در طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی -کاهش ماندگاری پزشک و ماما با جذب و استخدام بوسیله اختصاص سهمیه لازم در آزمون های استخدامی - مکاتبات پراکنده و ناهماهنگ بعد از ابلاغ دستور عمل اجرائی سالانه طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی بدون توجه کافی به مفاد تفاهمنامه های ابلاغی و در نظر گرفتن سهم اعتبارات هر بخش که منجر به اجرای نا هماهنگ اجرای برنامه و سردرگمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور می شود. - عدم به روز رسانی دستورالعمل های اجرائی در زمان مناسب و ابلاغ دستور العمل های اجرائی با تأخیر بعضاً در نیمه دوم سال و الزام به رعایت مفاد آن از آغاز سال پیشنهادات -تدوین مدل پیشنهادی بومی سازی شده پزشکی خانواده در شهر و روستا و اجرای آن مطابق قوانین بالادستی و سیاست های کلی نظام تا سال دوم اجرای برنامه توسعه -تعیین اهداف اجرای برنامه، راهکار ها و استراتژی های مربوطه با تعیین جدول زمانبندی و مکان اجرای ان - توسعه زیر ساخت های لازم برای اجرای برنامه از تعمیر، تجهیز، آماده سازی و بهبود استاندارد واحدهای دولتی و خصوصی جهت اجرای برنامه -توسعه زیر ساخت های لازم برای آموزش پزشکان بوسیله مراکز آموزش بهورزی، مراکز خدمات جامع سلامت آموزشی و معاونت های آموزشی -اطلاع رسانی گسترده و آگاه سازی همه دست اندرکاران و مردم برای اجرای یکپارچه برنامه در شهر و روستا. -آزاد گذاشتن مردم در انتخاب پزشک خانواده و رفع محدودیت -تعیین دقیق پتانسیل پزشکی کشور و برآورد درست از پزشکان دوره دیده و دوره ندیده و کادر بهداشتی درمانی (پزشکان شامل عمومی-متخصص و فوق تخصص، ماماها، پرستاران، پیراپزشکان و کادر بهداشتی و درمانی) -مشارکت و استفاده بهینه از توانمندی متخصصین پزشکی خانواده در اجرائی شدن هر چه سریع تر برنامه - هماهنگی های درون سازمانی و برون سازمانی با حوزه های مرتبط بمنظور اجرای نظام ارجاع و سطح بندی -پیگیری جهت تعیین بسته های تشویقی برای متخصصین و فوق تخصص ها با اقدام بوسیله شورایعالی بیمه جهت واقعی نمودن تعرفه های خدمات. -مشارکت همه ارکان نظام سلامت شامل بخش خصوصی، دولتی، خیریه و … برای اجرای یکپارچه برنامه -استفاده از تجربیات صاحبنظران، نخبگان و کشورهای موفق در اجرای پزشکی خانواده جهت اجرای درست و صحیح برنامه -برنامه ریزی برای پایش و ارزشیابی برنامه در مقاطع زمانی مشخص - افزایش سالانه سرانه بگونه ای برنامه ریزی شود تا حداکثر پوشش هزینه ها را داشته باشد. -برقراری ارتباط مناسب بین سامانه های مختلف بگونه ای که اطلاعات مردم در هر یک از سامانه ها قابل استفاده و دسترسی در سامانه های دیگر باشد - آموزش و اطلاع رسانی عمومی وسیع و گسترده برای تمامی آحاد مردم بمنظور تبیین و شفافیت وظایف پزشک خانواده دورنمای آینده • افزایش پاسخگویی در بازار سلامت با اجرای تمام عیار پزشکی خانواده • کاهش سردرگمی بیماران در چرخه سلامت با اجرای تمام عیار پزشکی خانواده محقق می شود. • تبدیل سیستم درمان نگر به یک نظام سلامت محور که به عدالت در سلامت منجر می شود. • اصلاح اقتصاد سلامت با حاکم کردن نظامی واحد به صورتی که از سردرگمی بیماران و باردیگر کاری های پزشکی بکاهد. • افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت • افزایش جلب مشارکت های مردمی • تحول جدی در ساختار بهداشت و درمان کشور • افزایش سطح سواد سلامت جامعه • حرکت در راه ارجاع و سطح بندی جهت دریافت خدمت • ارتقا جایگاه پزشکان عمومی و ممانعت از افزایش فشار کاری بر کادر درمان کشور • کاهش هزینه های غیر ضروری در بازار سلامت و افزایش پوشش خدمات • اصلاح نظام مدیریت و ساختار فعلی نظام سلامت • توزیع عادلانه تر منابع در سطوح مختلف خدمات سلامت • تجمیع صندوق بیمه ای کشور برای تامین مالی و منابع کافی. • افزایش حمایت های قانونی و سیاستگزاری سلامت با تشکیل نهادی با ثابت در رأس قدرت به صورتی که با تغییر دولت ها، تغییری در ساختار آن ایجاد نگردد. • واقعی نمودن تعرفه های خدمات سلامت • تکمیل شبکه های بهداشتی درمانی کشور و اجرای پزشکی خانواده بر بستر شبکه ارائه خدمات • بهبود کیفیت، هزینه اثربخشی و برابری در نظام سلامت • هوشمندسازی خدمات نظام سلامت و ساماندهی داده ها، اطلاعات و استفاده از آنها در برنامه ریزی و سیاستگزاری • حل تعارض منافع در سطوح مختلف • استفاده حداکثری از نخبگان، متخصصین و سایر کادر بهداشت و درمان در نظام سلامت به عنوان راهی برای تقویت نظام شبکه و جلوگیری از مهاجرت جامعه پزشکی. • درمان و جلوگیری از بیماری های واگیر و غیر واگیر و سلامت برای همه آحاد جامعه به دور از نژاد، سن، جنس و…
منبع: drmiveh.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب