۴ فوریه، روز جهانی سرطان،
سرطان پستان را جدی بگیرید! حتی شما آقای محترم
هنوز چهلم مادرش تمام نشده که خودش هم برای چکاپ مراجعه نموده است. مادرش ۴۸ سال بیشتر نداشته که سرطان پستان جانش را گرفته است: «مامانم خیلی جوون بود. چهار سال پیش فهمید سرطان داره. کاش از همون اول میاوردیمش تهران. تشخیص دکترِ شهرستان اشتباه بود و خیلی دیر متوجه بیماریش شدیم. حالا هم خودم اومدم غربالگری».
سالن پذیرش پژوهشکده سرطان پستان پر از زنانی است که هر کدام منتظر انجام کاری هستند. روی صندلی ها را برای رعایت فاصله اجتماعی علامت گذاری کرده اند. بعضی از سرما روی صندلی های ضربدردار هم نشسته اند و برخی دیگر ترجیح داده اند در حیاط و سرمای بیرون منتظر بمانند. در میان زنان منتظر، چند مرد هم ایستاده اند. مراجعانی که زودتر آمده اند جایشان را با مراجعان جدیدتر عوض می کنند اما سالن خالی نمی گردد.
بیشتر منتظران، زنان جوان هستند. زن جوانی که ابروها و موهایش ریخته است از اتاق شیمی درمانی بیرون می زند. کلاه بافتنی اش را سرش می کند، زیپ کاپشنش را بالا می کشد و از سالن بیرون می رود. زن دیگری که به نظر می آید یکی از پستان هایش تخلیه شده، چادرش را محکم دور خودش می پیچد. بعضی از خانمهایی که سن و سال دار هستند با پسر یا دخترشان آمده اند. خودشان گوشه ای از سالن نشسته اند و بچه هایشان کارهای اداری شان را انجام می دهند. حجم بیمارانی هم که از شهرستان آمده اند قابل توجه است.
قبل از رفتن به پزشک، پاسخ به یک سری سوال ها اجباریست. از سن و سال گرفته تا سابقه سرطان در اعضای خانواده و استعمال قلیان، سیگار و مصرف نوشیدنی های الکی. هر کدام از این موارد می تواند ریسک مبتلا شدن به بیماری را بالا ببرد.
اما برای کم کردن ریسک مبتلا شدن به سرطان پستان چه کارهایی می توان انجام داد؟ به قول دکتر احمدی - فلوشیپ جراحی پستان - بیشتر بیماران در مرحله پیشرفته بیماری شان به پزشک رجوع می کنند که چندان اتفاق خوشایندی نیست در حالیکه اگر غربالگری را زود شروع کنند می توان درمان موفقی را پشت سر گذاشت.
او که رئیس اتاق عمل پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی است، در گفتگو با ایسنا از سرطان پستان، روند درمان و مشکلات موجود در این عرصه می گوید:
شایع ترین نوع سرطان در زنان ایرانی چیست؟
بنا بر آمار موجود، سرطان پستان شایع ترین و بیشترین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان است. در دنیا هم آمار به همین شکل است و به صورت متوسط از هر هشت زن یک نفر در طول عمر خود به سرطان پستان مبتلا می شود.
چه مواردی ریسک مبتلا شدن به سرطان پستان را بالا می برد و آیا می توان از مبتلا شدن به این سرطان پیشگیری کرد؟
بالا رفتن سن، یائسگی دیررس، قاعدگی زودهنگام و ژنتیک همچون عواملی هستند که ریسک مبتلا شدن به سرطان پستان را بالا می برند و همچون مسائلی هستند که نمی توان این موارد را کنترل کرد چونکه جزئی از فیزیولوژی بدن هستند. اما بعضی از فاکتورها قابل کنترلند. برای مثال شیردهی، زایمان، حاملگی و خوردن داروهای ضدبارداری همچون مواردی هستند که زنان توانایی کنترل آنرا دارند. چاقی، مصرف مشروب و استعمال سیگار هم همچون فاکتورهایی هستند که احتمال مبتلا شدن به سرطان پستان را می افزایند اما افراد می توانند آنها را کنترل کنند. البته رعایت مواردی که ذکر شد به معنای این نیست که فرد به سرطان پستان مبتلا نخواهد شد. من بیمارانی دارم که سابقه سرطان در خانواده ندارند و از سبک زندگی سالمی هم تبعیت می کنند اما به سرطان پستان مبتلا شده اند. در حقیقت با انجام برخی کارها می توان احتمال مبتلا شدن را بسیار کم کرد.
آیا بیمار مبتلا به سرطان پستان می تواند بیماری اش را کنترل کند؟
همیشه زمان مبتلا شدن مهم می باشد و هرچه سریعتر متوجه بیماری شویم بطور قطع می توانیم درمان موفق تری داشته باشیم. برای مثال اگر خانمی در اولین مرحله سرطان پستان باشد و بیماری تشخیص داده شود، می توان مشکل را با یک جراحی برطرف کرد تا کار به شیمی درمانی هم نرسد. این اتفاقات نشان داده است که غربالگری اهمیت بسیاری دارد. حتی اگر یک زن بالای ۴۰ سال هیچ علائمی هم نداشته باشد سفارش می نماییم سالی یک مرتبه ماموگرافی و معاینه انجام دهد. یکی از اشکالات در کشور ما این است که بیمار زمانی به پزشک رجوع می کند که بیماری در مرحله پیشرفته است. به عقیده من یکی از اشکالات فرهنگی در کشور ما این است که برای غربالگری اهمیتی قائل نیستیم.
غربالگری باید از چه سنی شروع شود؟
غربالگری ساز و کارهای در ارتباط با خودش را دارد. بیماری که شاخص های خطر گوناگونی دارد مثلا چند نفر در خانواده اش به سرطان پستان مبتلا شده اند، در سنین پایین و به طور مثال از ۲۵ سالگی معاینه و بررسی ها آغاز می شود. معمولا برای افراد زیر ۳۰ سال سونوگرافی و ام آرآی سفارش می نماییم چون انجام ماموگرافی در این سن دقت چندانی ندارد. برخی فکر می کنند انجام ماموگرافی زیر ۴۰ سال ضرر دارد در حالیکه این طور نیست. چون تراکم بافت سینه زیاد است ماموگرافی دقت کمی در تشخیص دارد. بیماری داشتم که سه سال تحت نظر بود. در ام آرآی و در ۲۸ سالگی اش متوجه ضایعه ای در سینه او شدیم که سرطان بود اما درمان شد و هم اکنون مشکلی ندارد. برای کسی که هیچ فاکتور خطر و علائمی ندارد سن غربالگری ۴۰ سال است که شروع آن با ماموگرافی و معاینه است و باید هر سال و طبق نظر پزشک تکرار شود. اگر فرد بین این سنین مشکلی نداشت، می توان فاصله چکاپ را زیاد کرد و هر دو سال یک مرتبه آزمایشات را انجام داد. البته این فاصله بر مبنای نظر پرشک قابل تغییر است.
چند درصد از این افراد مشاوره ژنتیک را انجام می دهند؟ چون بعضی از آزمایشات مثل مشاوره ژنتیک هزینه بالایی دارد که هر کسی توان انجام آنرا ندارد و شامل بیمه هم نمی گردد.
بسیاری از بیماران من هم به علت همین مشکل به مشاوره ژنتیک رجوع نمی کنند. متاسفانه در سیستم پیشگیری و بهداشت کشور ما مشکلات بسیاری وجود دارد و تست هایی مثل مشاوره ژنتیک که گاهی اوقات زندگی فرد را تغییر می دهد زیر پوشش بیمه نیست. امیدوارم هر کسی در کشور متولی این کارهاست پوشش کامل بیمه را برای این آزمایشات فراهم آورد.
شما بعنوان پزشکی که سال ها در این عرصه کار کرده اید می توانید یک برآورد از هزینه درمان این بیماری بدهید؟
من فقط می توانم حدود قیمت به شما بدهم چون هر بیمه ای درصد مشخصی از این بیماری را تحت پوشش قرار می دهد ازاین رو تصور کنید فردی بیمه ندارد و وارد این سیکل شده است. ویزیت پزشک فوق تخصص در کلینیک خصوصی حدود ۷۰ هزار تومان است. هزینه آزمایش ماموگرافی و سونوگرافی هر کدام حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. اگر بیمار مشکل داشت باید نمونه برداری شود. رادیولوژیستی که این کار را انجام می دهد هزینه جداگانه ای حدود ۸۰۰ هزار تومان دریافت می کند. همینطور احتیاج به سوزن خاصی هست که آن هم تحت پوشش بیمه نیست و حدود ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد. مرحله بعد، آزمایش نمونه برداری است که هزینه آن حدود ۸۰۰ هزار تومان است. اگر بیمار مبتلا به سرطان باشد باید عمل جراحی انجام دهد که مراحل جداگانه ای دارد و به طور متوسط حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه جراحی در یک بیمارستان خصوصی است. پس از جراحی، توده ای که از بدن بیمار بیرون آورده می شود باید آزمایش شود بنابراین هزینه پاتولوژی نهایی هم حدود یک میلیون می شود. در قدم بعدی بیمار باید شیمی درمانی شود. در این مرحله با طیف وسیعی از قیمت گذاری داروها مواجه می شویم و امکان دارد یک فرد فقط ۴۰ میلیون تومان برای دارو هزینه کند. ما ۱۰۰ مدل سرطان داریم که هر کدام هم داروهای خاص خویش را دارند و بعضی از داروها هم امکان دارد در مقطعی پیدا نشوند. ازاین رو در این بخش نمی توان هزینه ها را تخمین زد اما اگر یک فرد به طور متوسط هشت جلسه تزریق دارو انجام دهد، هر جلسه چیزی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در بخش خصوصی هزینه دارد. قدم بعدی رادیوتراپی و پرتودرمانی است. میانگین جلسات پرتودرمانی ۲۰ تا ۲۵ جلسه است که هزینه هر جلسه حدود یک میلیون تومان است. فرایند درمان اینجا تمام می شود اما بیمار باید در سال دو یا سه نوبت آزمایشات و تصویربرداری های مختلف انجام دهد. یادآوری می کنم که این اعداد تخمینی است و امکان دارد در بعضی مراکز درمانی بالاتر یا پایین تر شود.
چه مقدار از داروها و مراحل درمان تحت تأثیر تحریم ها قرار دارند؟
بسیاری از داروهای در ارتباط با شیمی درمانی در داخل کشور تولید می شوند و کیفیت خوبی هم دارند اما مشابه بعضی از داروها وجود ندارد که وارداتی است. در دوران تحریم موارد گوناگونی اتفاق افتاده که دارویی نایاب شده است. گاهی اوقات هم از عنوان تحریم در این مقوله سوءاستفاده می شود. گاهی پیش می آید بیمار می گوید یک دارو را که دو میلیون تومان هم قیمت دارد در هیچ داروخانه ای پیدا نکرده اما یک واسطه همان دارو را با قیمت ۱۰ میلیون تومان به او فروخته است. برخی افراد سودجو هم وجود دارند که از درد بیمار سوءاستفاده می کنند. اگر دارویی تحت تأثیر تحریم است بطور قطع نباید وارد کشور شده باشد اما دیده می شود که همان دارو با قیمت های افسانه ای در بازار سیاه فروخته می شود.
امکانات درمانی ایران در حوزه سرطان پستان در مقایسه با کشورهای توسعه یافته در چه جایگاهی قرار دارد؟
می توانم با قاطعیت بگویم کاری که ما در ایران و به طور مثال در پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی و در حوزه سرطان پستان انجام می دهیم، از نظر کیفیت با معروف ترین مراکز دنیا برابری می کند. گواه ادعای من هم حضور افرادی است که از خارج از کشور برای درمان به ما رجوع می کنند. درست است که هزینه های درمان در کشور ما برای آنها که به دلار خرج می کنند بسیار پایین است اما اگر کار بی کیفیتی انجام می دادیم برای عمل جراحی به ما اعتماد نمی کردند. من هیچ کمبودی در سیستم درمان ایران در این عرصه نمی بینم.
آیا آماری از افرادی که بر اثر سرطان پستان در ایران فوت می شوند، وجود دارد؟
در مورد تعداد و آمار مرگ و میر اطلاعات دقیقی ندارم اما بر مبنای آخرین آمار وزارت بهداشت سالانه حدود ۱۳ هزار مبتلای جدید سرطان پستان داریم که رقم وحشتناکی است و امکان دارد این رقم تا سال ۱۴۱۰ دو برابر شود. می توان گفت در سالهای آتی با سونامی سرطان روبه رو خواهیم بود. یکی از علل هم این است که جمعیت دهه ۶۰ در حال پیرشدن است.
چند درصد از مبتلایان به سرطان درمان می شوند؟
با اطمینان می توانم بگویم که رجوع در مراحل اولیه سرطان پستان با درمان کامل همراه می باشد. اما اغلب بیماران ما زمانی رجوع می کنند که بیماری در مراحل پیشرفته است. با عنایت به رجوع بیماران ما در مراحل بالای بیماری می توان حدس زد که آمار مرگ و میر کشور ما هم نسبت به کشورهای پیشرفته بالاتر است.
عامه مردم معتقدند پارازیت ها و مصرف غذاهای تراریخته باعث افزایش سرطان شده است. آیا این باور صحت دارد؟
در پزشکی باید بر مبنای شواهد و اطلاعات صحبت نماییم. ما باید امکان این را داشته باشیم که درباره پارازیت و مواد تراریخته تحقیق نماییم تا متوجه شویم آیا سرطان زاست یا خیر یا باید این امکان وجود داشته باشد تا بتوانیم با مسؤلان این امر صحبت نماییم. زمانی که این امکانات وجود نداشته باشد دیتایی هم برای صحبت کردن درباره آن وجود ندارد. اگر با چهار نفر از مسؤلان وزارت بهداشت هم در این حوزه صحبت کنید، دو نفرشان می گویند پارازیت مضر است و دو نفر دیگر می گویند اطلاعی در اینباره ندارند. متاسفانه این مورد هم یکی از اشکالات مدیریتی است که کسی دوست ندارد به آن ورود کند و تا زمانی هم که به موضوعی ورود نکنیم نمی توانیم درباره آن صحبت نماییم.
بارها در شبکه های اجتماعی تصاویری از خانمهایی که تخلیه کامل پستان انجام داده اند، برای اطلاع رسانی درباره سرطان پستان انتشار یافته است. آیا این عکس ها واقعی اند؟
اگر بیمار در مراحل اولیه بیماری رجوع کند، تخلیه کامل صورت نمی گیرد. جراحی ما برای حفظ پستان است. ما در خیلی از شرایط و در حین جراحی تخلیه می توانیم آنرا بازسازی نماییم تا فرم پستان از بین نرود. بعضی مواقع مجبوریم بافت را برداریم و بنا بر شرایط بیمار امکان اینکه در همان جلسه بازسازی صورت گیرد، وجود ندارد. چون این عکس ها بازخورد بیشتری دارد و مخاطب را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد، چنین تصاویری منتشر می شود و درباره جزئیات صحبت نمی گردد در حالیکه این فقط ۱۰ درصد از مبحث است و امکان دارد برای ۹۰ درصد از افراد چنین اتفاقی نیفتد.
چند درصد افراد، متقاضی بازسازی پستان می شوند؟
چون بیشتر بیمه ها هزینه بازسازی را نمی دهند بنابراین افراد کمی برای این کار رجوع می کنند.
هزینه این کار چقدر است؟
حدود دو شرکت فعال عرضه و ساخت پروتز در ایران داریم که هم اکنون این شرکت ها به علت قیمت دلار و مسائل دیگر هر چند ماه یک مرتبه افزایش قیمت دارند. هم اکنون هر عدد پروتز حدود ۸ میلیون تومان است. هزینه های بیمارستانی هم بسیار متغیر است چون بازسازی هم انواع مختلفی دارد و امکان دارد هزینه در بخش خصوصی و بسته به شرایط بیمار از ۲۰ میلیون تومان هم بیشتر شود.
این روزها تمایل زنان به جراحی زیبایی همچون جراحی پستان بالاست. آیا این نوع از جراحی هم امکان دارد منجر به سرطان پستان شود؟
در دوران کرونا که قاعدتا نباید رجوع غیرضروری به مراکز درمانی داشته باشیم، می بینیم که متقاضیان جراحی زیبایی نسبت به سالهای قبل بیشتر شده اند! چون عمل زیبایی جزء عمل های غیرضروری است، متقاضی باید عوارض احتمالی را بداند ازاین رو وظیفه جراح است که علاوه بر نشان دادن تصاویر خوبی که از عمل هایش گرفته عوارض کار همچون امکان عفونت، خونریزی یا تخلیه پروتز را با آمار و احتمالات بیان کند. این پروتزها هیچ گاه سرطان پستان ایجاد نمی کنند اما احتمال سرطان به صورت نادر وجود دارد که آن هم در ارتباط با سرطان خون می شود. لازم است اینجا به یک مبحث مهم هم اشاره کنم. یک پزشک از نظر قانونی مجاز نیست عکسی از بدن برهنه بیمارش را در شبکه های اجتماعی منتشر کند. من هم از بیمارانی که تمایل دارند اجازه می گیرم و عکس جراحی آنان را در مطب به بیماران دیگر نشان می دهم و اینطور نیست که در شبکه های اجتماعی منتشر کنم. اینکه از بیماری که بی هوش است عکس بگیریم و آنرا منتشر نماییم اخلاقی و قانونی نیست.
آیا مردان هم به سرطان پستان مبتلا می شوند؟
بله و اغلب مردانی که به ما رجوع می کنند در مرحله پیشرفته بیماری هستند تا جایی که پوست هم درگیر شده است چون تا آخرین لحظه اصلا به ذهن آقایان نمی رسد که امکان دارد درگیر سرطان پستان شده باشند. سفارش می نماییم آقایان هم اگر علامتی در ناحیه پستان دارند حتما جهت بررسی رجوع کنند.
توصیه شما بعنوان پزشک برای اعضای خانواده افراد درگیر سرطان چیست؟
در فرایند درمان سرطان، اعضای خانواده بیمار هم بشدت درگیر می شوند و از نظر روحی و روانی و حتی مسائل اقتصادی تحت فشار قرار می گیرند. در مجموع، ما باید یاد بگیریم کمک به بیمار یک تخصص جداست و باید به فرد متخصص رجوع نماییم. مثلا کسی که همسرش درگیر سرطان پستان است باید از روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرد. برخی فکر می کنند روحیه دادن به بیمار کاری ندارد در حالیکه من سفارش می کنم حتی خود بیمار هم به روانشناس رجوع کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب